Jak zapobiegać wykluczeniu społecznemu uczniów niepełnosprawnych intelektualnie?

Niepełnosprawność intelektualna nie musi zamykać drogi do pełnej akceptacji społecznej i uczestnictwa w jej życiu. Jednak proces akceptacji często jest na tyle złożony, że zanim uda się go wprowadzić, bodźce wykluczenia dają o sobie znać. Z tego powodu konieczne jest wprowadzanie mechanizmów obronnych przed odrzuceniem społecznym oraz umiejętne wprowadzanie niepełnosprawnej młodzieży w życie społeczne – zarówno w szkole, jak i lokalnie.

Jak zapobiegać wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych umysłowo?

Marginalizacja osób niepełnosprawnych intelektualnie nadal pozostaje zauważalna w polskim społeczeństwie. Jednak żadna choroba, tym bardziej umysłowa, nie jest powodem, by otaczający taką osobę ludzie mogli bezkarnie wypychać ją z życia lokalnego. Jak wskazują specjaliści w dziedzinie pedagogiki osób chorych umysłowo – Oficyna Wydawnicza „Impuls” z Krakowa – praca nad mechanizmami blokującymi wykluczenie rozpoczyna się od najbliższego otoczenia osoby chorej. Okres dzieciństwa jest swoistym fundamentem budowania umiejętności i talentów młodego człowieka. To właśnie wtedy powinno się tworzyć pozytywne skojarzenia związane z kluczowymi momentami życiowymi, by osoba niepełnosprawna intelektualnie mogła wykazywać pewność swoich działań również w towarzystwie szkolnym.

Rola aktywności społecznej w walce z wykluczeniem

Trzeba przyznać, że pedagogika osób niepełnosprawnych nie należy do najłatwiejszych. Nauczyciele i terapeuci w swoich działaniach z młodzieżą o opóźnionym rozwoju intelektualnym stawiają przede wszystkim na aktywność społeczną i twórczą. Poziom jej wprowadzania musi mieć odzwierciedlenie w tempie rozwoju osobistego, intelektualnego i emocjonalnego danego ucznia. Bez tego praca z uczniami niepełnosprawnymi emocjonalnie nie przyniesie zamierzonego rezultatu.

Wykluczenie należy również niwelować z innej strony – przez działania instytucjonalne oraz społeczne. Obejmuje ono np. usilne usuwanie uprzedzeń wobec osób niepełnosprawnych oraz zrozumienie ich ważnej roli w społeczeństwie. Sprzyja temu fakt, że uczniowie dotknięci opóźnieniem rozwojowym są często bardzo zdolni, sumienni i wrażliwi. Zapewnienie im ochrony instytucjonalnej i społecznej podczas rozwoju osobistego, oraz nauki oświatowej daje bardzo dobre rezultaty.